WIA
EEN MOOIE OVERWINNING VOOR DE CLIËNTENRAAD
Tekst Peter Beekman Beeld Jeannette Schols en Gerlo Beernink
‘DE PANIEK SLOEG TOE: HOE MAAK JE DE INHAALSLAG?’
Bij het UWV ging het faliekant mis met duizenden WIA-dossiers. Talloze mensen kwamen diep in de problemen, zoals Bianca Hermsen. ‘Mijn leven was kapotgemaakt.’ Met dank aan de centrale cliëntenraad is het uiteindelijk goed gekomen.
In 2017 ontdekte het UWV een stapel dossiers waar zo’n tien jaar lang niet naar was gekeken. Bij een overdracht waren die vergeten. Het ging aanvankelijk om ruim drieduizend mensen met een WIA-uitkering, die in die jaren minstens één keer een oproep voor een herkeuring zouden moeten hebben gehad. Na onderzoek bleven er ruim tweeduizend cliënten over; de anderen waren overleden, met pensioen of geëmigreerd. De paniek sloeg toe. Hoe maak je de inhaalslag? Zeker met een tekort aan verzekeringsartsen.
Vergrootglas
Het UWV bedacht een truc. Medisch verpleegkundigen bekeken de dossiers en gaven hun oordeel. Op die manier werd de achterstand fluks ingelopen. Maar dat was tegen de wet, want een oordeel is voorbehouden aan de arts. De verpleegkundigen gebruikten zelfs stempels van de arts. Dat is fraude. Na een paar maanden kwamen de directie en de raad van bestuur achter de gang van zaken, die schrokken zich rot en zetten de herkeuringsoperatie meteen stop. Het UWV besloot tot een hernieuwde oproep waarbij de cliënt, zoals een lid van de raad van bestuur aangaf, ‘onder het vergrootglas lag’. Resultaat van deze strengere manier van herkeuren, door wel een arts, was dat slechts tweederde van de herkeurde mensen hun uitkering behield. Ruim zeshonderd mensen kregen een lagere of geen uitkering meer. Zeker honderd mensen raakten dakloos.
‘SOMS MOEST ER ZELFS WORDEN AANGEBELD’
Iedereen bereiken
Een periode van zeer intensief overleg met de centrale cliëntenraad volgde, want die wilde de onderste steen boven en alle fouten hersteld. Maar daarvoor moesten eerst alle mensen om wie het ging worden bereikt, want dat was het UWV nog niet gelukt. De cliëntenraad liet zich, voor het eerst, bijstaan door een advocaat. Er kwam een meldpunt en daarna een brief.
Anneke Letschert (68), lid van de centrale cliëntenraad en FNV-kaderlid, was hier nauw bij betrokken. ‘Ook al liep er maar één bij het Leger des Heils, hij moest gevonden worden. Het UWV moest er alles aan doen om iedereen te bereiken. We hebben directie en raad van bestuur daarin uiteindelijk meegekregen, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Er kwam, na een eerste meldpunt voor de schrijnende gevallen en de brief, nog meer actie, want het bleek dat mensen post van UWV ongezien weggooiden, zo wantrouwend waren ze geworden. Blanco enveloppen werden wel geopend. Soms moest er zelfs worden aangebeld. Maar het is gelukt. Uiteindelijk is iedereen bereikt en kwam er voor iedereen een passende regeling.’
Moreel onjuist
Zijn er lessen getrokken uit dit debacle? Letschert: ‘Jazeker. Het UWV scheert cliënten niet langer over één kam, maar behandelt mensen op individueel niveau: maatwerk dus.’ Een ethische commissie deed onderzoek en kwam tot de conclusie dat het juridisch wel klopte, maar dat het moreel niet door de beugel kon. ‘Een mooie overwinning voor de cliëntenraad’, aldus Letschert. ‘Daarbij toont dit verhaal aan dat je als kaderlid wel degelijk dingen kunt bereiken voor de mensen.’
‘Zonder mijn ouders had ik het niet gered’
Bianca Hermsen (44), voormalig assistent-manager in een supermarkt, was een van mensen die door de veel strengere herkeuring haar uitkering kwijtraakte. 'Mijn leven was kapotgemaakt.'
‘In 2006 ben ik 80 tot 100 procent afgekeurd. Ik had schouder- en rugklachten. Zo erg, dat ik nooit meer zou kunnen werken, zei de keuringsarts. Jarenlang hoorde ik niets van het UWV. Tot 2019. Toen kreeg ik een oproep voor een herkeuring. Ik maakte me geen zorgen, ging er gewoon naar toe. Toen werd ik opeens goedgekeurd. Dat kwam onverwachts, maar grote zorgen maakte ik me niet. Ik nam een advocaat in de arm en maakte bezwaar. Al mijn dossiers waren in orde, van alle ziekenhuizen waar ik was onderzocht en behandeld, alle scans, alles was compleet. De procedure liep. “Gaat allemaal goedkomen”, dacht ik.
Op de 23ste van de maand kreeg ik altijd mijn uitkering. Maar toen werd die uit het niets ineens gestopt, terwijl de bezwaarprocedure notabene nog liep. Mijn wereld stortte in elkaar. Wat moest ik doen? Ik had geen recht op bijstand, kreeg ik te horen. Ga maar WW aanvragen, werd me gezegd. Maar daarvoor kwam ik natuurlijk niet in aanmerking. Waarom zegt het UWV dat dan? Ik heb daar met het UWV veel discussie over gehad. Ik begreep het niet, en nog steeds niet. Mijn lieve ouders hebben me bijgestaan, anders had ik het nooit gered. Daar heb ik geluk mee gehad. Maar dan nog. Ik had altijd stress. Door de geldzorgen, en de uitzichtloosheid. Ik leefde van dag tot dag. 24/7 was ik ermee bezig. Ik kon nergens van genieten, want mijn hoofd stond er niet naar. Mijn leven was kapotgemaakt en dat van mijn ouders ook.’
‘MIJN WERELD STORTTE IN ELKAAR’
Die verschrikkelijke tijd duurde al met al twee jaar. In mei 2021 werd alles rechtgetrokken. Ik kreeg een belletje. Ik kon het eerst niet bevatten, het drong totaal niet tot me door. Pas later was ik ontzettend opgelucht en blij. Eindelijk gerechtigheid. Ik kreeg mijn uitkering weer. Met terugwerkende kracht plus excuses en een kleine vergoeding voor het ondergane leed. Kon ik meteen wat betalingsachterstanden wegwerken. Die hadden zich inmiddels opgestapeld, want mijn ouders konden natuurlijk niet alles betalen. Over tien dagen zou alles op mijn rekening staan. Uiteindelijk duurde het nog zes weken; mijn dossier was bij de verkeerde persoon beland of iets dergelijks. Ik heb weinig vertrouwen meer in het UWV. Gelukkig is het allemaal goed gekomen, maar dat zo’n organisatie zulke fouten heeft kunnen maken, begrijp ik nog steeds niet.’